A-Infos (tr) Turkey, Yeryuzu Postasi: Bir Örgütlenme Kuramı Olarak Anarşizm - Colin Ward (ca, de, en, fr, it, pt)[makine çevirisi]

Colin Ward'un yazısının Radikal Perspektif tarafından yapılan çevirisini 
paylaşıyoruz. ---- Anarşizmi bir örgütlenme kuramı olarak tanımlayarak 
kasıtlı bir paradoks ortaya attığımı düşünebilirsiniz: Zira 'anarşi'yi 
tanım gereği örgütlenmenin zıttı olarak görebilirsiniz. Oysa, aslında 
'anarşi' yönetimden yoksunluğu, otoritenin yokluğunu ifade eder. Otorite 
ve yönetim olmadan toplumsal örgütlenme olabilir mi? Anarşistler, bunun 
mümkün olduğunu ve hatta arzu edilir bir durum olduğunu iddia ederler. 
İddia ettiklerine göre, toplumsal sorunlarımızın temelinde yönetim 
ilkesi yatar. Sonuçta, savaşları hazırlayan ve yürütenler hükümetlerin 
ta kendisidir, siz onlarda savaşmaya ve bedelini ödemeye mecbur 
bırakılsanız bile. Korktuğunuz bombalar, karikatüristlerin anarşistlere 
yakıştırdığı bombalar değil, hükümetlerin sizin cebinizden harcayarak 
kusursuzlaştırdığı bombalardır. Ne de olsa, varsılların toplumsal 
varlıklar üzerindeki kontrolünü, bunları yoksullarla paylaşmak yerine 
ellerinde tutmalarını sağlayan yasaları yapan ve uygulayanlar 
hükümetlerdir. Ne de olsa, insanların hayatlarının büyük bir kısmında 
başkası için çalışmasını sağlayan şey, bunu sevdikleri ya da işleri 
üzerinde kontrol sahibi oldukları için değil, tek geçim kaynakları 
olarak gördükleri için yapan otorite ilkesidir.

Savaşları hazırlayan ve yapanların hükümetler olduğunu söyledim ama 
elbette sadece hükümetler değil - çünkü en mutlak diktatörlüğün bile 
gücü, yönetilenlerin sessiz onayına bağlıdır. İnsanlar neden yönetilmeyi 
kabul eder? Bu sadece korku yüzünden değildir; milyonlarca insanın küçük 
bir politikacı grubundan korkacağı ne olabilir ki? Bunun nedeni, 
yönetenlerle aynı değerlere sahip olmalarıdır. Yönetenler de 
yönetilenler de otorite, hiyerarşi ve güç ilkelerine inanır. Bunlar, 
siyasal ilkenin özellikleridir. Devlet ile toplumu her zaman birbirinden 
ayıran anarşistler, insanların ortak bir ihtiyaç veya çıkar temelinde 
bir araya geldiği her yerde görülebilecek olan toplumsal ilkeye 
bağlıdır. Alman anarşist Gustav Landauer'a göre, "Devlet, bir devrimle 
yok edilebilecek bir şey değil, insanların arasındaki bir durum, belli 
bir ilişki biçimi, bir insan davranış şeklidir; biz onu, başka ilişkiler 
kurarak, farklı davranarak yok ederiz."

Açıkça görülecektir ki, en az iki çeşit örgütlenme mevcuttur. Birincisi, 
size zorla kabul ettirilen, yukarıdan idare edilen örgütlenme türüdür; 
ikincisi ise aşağıdan işleyen, sizi hiçbir şeye zorlayamayan ve 
katılmakta veya kendi haline bırakmakta tamamen özgür olduğunuz bir 
türdür. Anarşistlerin, tüm insan örgütlenme biçimlerini, insanların 
beğenmedikleri takdirde ayrılabileceği ve kendi örgütlenmelerini 
kurabileceği tamamen gönüllü bir birlikteliğe dönüştürmek isteyen 
insanlar olduğunu söyleyebiliriz. Bir zamanlar, o uçarı ama faydalı 
küçük kitap olan Parkinson Yasası'nı incelerken, anarşist bir örgütlenme 
kuramının arkasındaki dört ilkeyi ifade etmeye çalışmıştım: bunların (1) 
gönüllü, (2) işlevsel, (3) geçici ve (4) küçük olması gerektiğini.

Gönüllü olmaları gerektiği apaçık ortadadır. Zira, üyeliğin mecburi 
olduğu örgütlenmeleri savunacaksak, bireysel özgürlük ve sorumluluktan 
yana olmamızın hiçbir manası yoktur.

Tam olarak bu yüzden işlevsel ve geçici olmalıdırlar, çünkü kalıcılık, 
bir örgütlenmenin 'damarlarını sertleştiren', onu kendi varlığını 
sürdürmek konusunda bir çıkar çatışmasına sürükleyen ve asıl işlevini 
değil, yöneticilerin çıkarlarını gözetmeye iten etkenlerden biridir

Tam olarak bu yüzden küçük olmalılar; çünkü küçük, yüz yüze gruplarda 
örgütlenmelerde var olan bürokratikleşme ve hiyerarşik eğilimlerin 
gelişme olasılığı en düşüktür. Ancak zorluklarımız tam da bu son 
noktadan kaynaklanıyor. Eğer küçük bir grubun anarşik bir şekilde 
işleyebileceğini kabul edersek, örgütlenmenin gerekli olduğu, ancak çok 
daha büyük ölçekte olması gereken tüm toplumsal işlevler sorunuyla karşı 
karşıya kalırız. 'Peki,' diyebiliriz, bazı anarşistlerin yaptığı gibi, 
'eğer büyük örgütlenmeler gerekliyse bizi hesaba katmayın. Onlarsız 
olabildiğince idare ederiz.' Bunu söyleyebiliriz, tamam, ancak anarşizmi 
bir sosyal felsefe olarak yaygınlaştırıyorsak, toplumsal gerçekleri göz 
ardı etmek yerine hesaba katmalıyız. 'Geniş ölçekli işlevlerin, küçük 
işlevsel gruplar tarafından örgütlenebilecek işlevlere nasıl 
bölünebileceğini ve bu grupları federal bir şekilde nasıl birbirine 
bağlayabileceğimizi bulalım' demek daha iyidir. Geleceğin toplumsal 
örgütlenmesini tasarlayan klasik anarşist düşünürler, iki tür toplumsal 
kurum düşünmüşlerdi: bölgesel birim olarak, 'komün' (Fransızca bir 
kelime olup 'bucak' veya Rusça'daki 'soviet' kelimesinin orijinal 
anlamına eşdeğer kabul edilebilir, aynı zamanda eski ortak toprak işleme 
köy kurumlarına dair çağrışımlar da taşır); ve endüstriyel örgütlenme 
birimi olarak sendika veya işçi konseyi (sendikalizm teriminden gelen 
bir başka Fransızca kelime). Her ikisi de, yaşamın daha büyük işleri 
için birbirleriyle federal bir şekilde birleşecek, ancak özerkliklerini 
koruyacak küçük yerel birimler olarak tasarlanmıştı; biri bölgesel 
olarak, diğeri ise endüstriyel olarak birleşecekti

Sıradan siyasi deneyimdeki, Proudhon ve Kropotkin tarafından ortaya 
konan federatif ilkeye en yakın şey, Amerikan federal sistemi yerine 
İsviçre federal sistemi olacaktır. İsviçre siyasi sistemine methiyeler 
düzmek istemesek de, İsviçre'nin 22 bağımsız kantonunun başarılı bir 
federasyon olduğunu görebiliriz. Bu, benzer birimlerin, küçük hücrelerin 
bir federasyonudur ve kanton sınırları dilsel ve etnik sınırları keser, 
bu sayede diğer birçok başarısız federasyonun aksine, konfederasyona bir 
veya birkaç güçlü birim hakim değildir. Çünkü Leopold Kohr'un 'Ulusların 
Parçalanması' (The Breakdown of Nations) adlı kitabında belirttiği gibi, 
federasyonun sorunu birleşme değil, bölünmedir. Herbert Luethy ülkesinin 
siyasi sistemi hakkında şöyle yazar:

"Her Pazar, onlarca komünün sakinleri sandık başına giderek memurlarını 
seçer, harcama kalemlerini onaylar veya bir yol ya da okulun inşa edilip 
edilmeyeceğine karar verirler; komün işlerini hallettikten sonra kanton 
seçimleri ve kanton meselelerine ilişkin oylamalarla ilgilenirler; son 
olarak... federal meseleler hakkında kararlar gelir. Bazı kantonlarda, 
egemen halk hala Rousseauvari bir şekilde toplanarak ortak çıkar 
konularını tartışır. Bu eski meclis biçiminin, turistik bir cazibe 
merkezi olarak belirli bir değere sahip dindar bir gelenekten ibaret 
olduğu düşünülebilir. Eğer öyleyse, yerel demokrasinin sonuçlarına 
bakmaya değer.

Bunun en basit örneği, dünyanın en yoğun ağına sahip olan İsviçre 
demiryolu sistemidir. Büyük maliyet ve zorluklarla, kâr getiren bir 
proje olarak değil, halkın iradesi olduğu için en küçük yerleşim 
yerlerinin ve en uzak vadilerin ihtiyaçlarına hizmet edecek şekilde inşa 
edilmiştir. Bu, çetin siyasi mücadelelerin bir sonucudur. 19. yüzyılda, 
'demokratik demiryolu hareketi', küçük İsviçre topluluklarını, 
merkezileşme planları olan büyük şehirlerle karşı karşıya getirmiştir.

Ve eğer İsviçre sistemini, hayranlık uyandırıcı bir geometrik 
düzenlilikle tamamen Paris merkezli olan ve bu yüzden tüm bölgelerin 
refahı veya çöküşü, yaşamı veya ölümü başkentle olan bağlantısının 
kalitesine bağlı olan Fransız sistemiyle karşılaştırırsak, merkeziyetçi 
bir devlet ile federal bir ittifak arasındaki farkı görürüz. Demiryolu 
haritası bir bakışta okunması en kolay olanıdır, ancak şimdi onun 
üzerine ekonomik faaliyet ve nüfus hareketini gösteren bir harita 
ekleyelim. Endüstriyel faaliyetin tüm İsviçre'ye, hatta ücra bölgelere 
bile yayılması, ülkenin toplumsal yapısının gücünü ve istikrarını 
açıklar ve o korkunç 19. yüzyıl sanayi yığılmalarını, gecekondularını ve 
köksüz proletaryasını engellemiştir."

Bütün bunları, söylediğim gibi, İsviçre demokrasisini övmek için değil, 
anarşist sosyal teorinin kalbinde yer alan federal ilkenin siyaset 
bilimi ders kitaplarında kendisine verilenden çok daha fazla ilgiyi hak 
ettiğini göstermek için alıntılıyorum. Sıradan siyasi kurumlar 
bağlamında bile benimsenmesi, çok geniş kapsamlı bir etkiye sahiptir. 
Bir diğer anarşist örgütlenme kuramı ise, kendiliğinden oluşan düzen 
kuramı olarak adlandırabileceğimiz şeydir: ortak bir ihtiyaç olduğunda, 
bir grup insanın deneme-yanılma, doğaçlama ve deney yoluyla kaosun 
içinden bir düzen evrimleştireceğini; bu düzenin, dışarıdan dayatılan 
her türlü düzenden daha kalıcı ve ihtiyaçlarıyla daha yakından ilişkili 
olacağını savunur.

Kropotkin, bu kuramı insanlık tarihi ve sosyal biyolojiye ilişkin 
gözlemlerinden türetmiştir; bu gözlemler onun 'Karşılıklı Yardımlaşma' 
(Mutual Aid) adlı kitabına kaynaklık etmiştir. Bu kuram, devrimci 
durumların çoğunda, doğal felaketlerden sonra kendiliğinden ortaya çıkan 
geçici örgütlenmelerde veya mevcut bir örgütlenme biçiminin veya 
hiyerarşik otoritenin olmadığı her türlü faaliyette gözlemlenmiştir. Bu 
kavrama, Edward Allsworth Ross'un aynı adlı kitabında 'Toplumsal 
Kontrol' adı verilmiştir. Ross, kurumsallaşmış bir otoritenin yardımı 
olmadan, örgütlenmemiş veya gayriresmî önlemlerle düzenin etkin bir 
şekilde korunduğu 'sınır' toplumlarından örnekler vermiştir: "Sempati, 
sosyallik, adalet duygusu ve öfke, uygun koşullar altında, kendi 
başlarına gerçek, doğal bir düzen, yani tasarımsız veya yapay olmayan 
bir düzen oluşturabilir."

Bu kuramın işleyişine ilginç bir örnek, savaştan önceki on yılda 
Londra'daki Peckham'da, mesleklerinin geri kalanı gibi hastalıkları 
incelemek yerine, sağlığın ve sağlıklı davranışın doğasını araştırmayı 
amaçlayan bir grup hekim ve biyolog tarafından kurulan 'Pioneer Sağlık 
Merkezi'ydi. Bunu yapmanın yolunun, ailelerin üye olduğu ve periyodik 
tıbbi muayeneleri kabul etme karşılığında bir aile üyeliği aboneliğiyle 
yüzme havuzu, tiyatro, kreş ve kafeterya gibi çeşitli imkanlardan 
yararlanabildiği bir sosyal kulüp kurmak olduğuna karar verdiler. Sadece 
tavsiye veriliyor, tedavi uygulanmıyordu. Geçerli sonuçlar çıkarabilmek 
için Peckham biyologları, arzu ettikleri gibi hareket etmekte ve 
isteklerini ifade etmekte özgür olan insanları gözlemleyebilmeleri 
gerektiğini düşündüler. Bu yüzden hiçbir kural veya lider yoktu. Kurucu 
Dr. Scott Williamson, 'Otorite sahibi olan tek kişi bendim ve onu da 
herhangi birinin otorite kullanmasını engellemek için kullandım' 
demiştir. İlk sekiz ay boyunca tam bir kaos hakimdi. Bir gözlemciye 
göre, 'ilk üye ailelerle birlikte, koca bir Londra sokağını kullanır 
gibi tüm binayı kullanan bir disiplinsiz çocuk kalabalığı geldi. Tüm 
odalarda holiganlar gibi çığlık atıp koşarak, ekipmanları ve mobilyaları 
kırarak herkesin hayatını çekilmez hale getirdiler.' Ancak Scott 
Williamson, 'huzurun yalnızca çocukların, karşılarına konulan çeşitli 
uyaranlara verdikleri tepkilerle sağlanması gerektiği' konusunda ısrar 
etti ve 'bir yıldan kısa bir süre içinde kaos, çocuk gruplarının her gün 
yüzdüğü, paten kaydığı, bisiklete bindiği, spor salonunu kullandığı veya 
bir oyun oynadığı, ara sıra kütüphanede kitap okuduğu bir düzene 
dönüştü... koşuşturma ve çığlıklar geçmişte kalmıştı.

Aynı türden olgunun daha çarpıcı örnekleri, suça eğilimli veya uyum 
bozukluğu olan çocuklar için kendi kendini yöneten, cezalandırıcı 
olmayan topluluklar kuracak kadar cesur veya kendine güvenen kişiler 
tarafından rapor edilmiştir: August Aichhorn ve Homer Lane bunlara 
örnektir. Aichhorn, Viyana'da, 'Yoldan Çıkmış Gençlik' (Wayward Youth) 
adlı kitabında anlattığı ünlü kurumu yönetiyordu. Homer Lane ise, 
Amerika'daki deneylerinden sonra Britanya'da 'The Little Commonwealth' 
adını verdiği, suça eğilimli gençlerden oluşan, erkek ve kız 
çocuklarının bulunduğu bir topluluk kuran kişiydi. Lane, 'Özgürlük 
verilemez. Çocuk tarafından keşif ve icatla alınır' derdi. Howard 
Jones'un belirttiği gibi, bu ilkeye sadık kalarak, 'çocuklara yetişkin 
dünyasının kurumlarından kopyalanmış bir yönetim sistemi dayatmayı 
reddetti. The Little Commonwealth'ın kendi kendini yöneten yapısı, yavaş 
ve sancılı bir şekilde çocukların kendileri tarafından, kendi 
ihtiyaçlarını karşılamak üzere evrimleşti.

Anarşistler, 'lidersiz gruplara' inanırlar ve bu ifade size tanıdık 
geliyorsa, bu bir paradokstan kaynaklanmaktadır: 'lidersiz grup tekniği' 
olarak bilinen şey, savaş sırasında İngiliz ve Amerikan ordularında 
liderleri seçme aracı olarak benimsenmiştir. Askeri psikiyatristler, 
lider veya takipçi özelliklerinin yalıtılmış olarak sergilenmediğini 
öğrenmişlerdir. Onlardan birinin yazdığı gibi, bu özellikler 'belirli 
bir sosyal duruma göre değişir - liderlik durumdan duruma ve gruptan 
gruba farklılık gösterir.' Veya anarşist Mihail Bakunin'in yüz yıl önce 
ifade ettiği gibi, "Ben alırım ve veririm - insan hayatı böyledir. 
Herkes sırayla yönetir ve yönetilir. Bu nedenle, sabit ve kalıcı bir 
otorite yoktur, aksine karşılıklı, geçici ve her şeyden önemlisi gönüllü 
bir otorite ve astlık ilişkisi alışverişi vardır."

Liderlik hakkındaki bu nokta, John Comerford'ın Peckham deneyini konu 
alan 'Bilinmeyen Sağlık' (Health the Unknown) adlı kitabında iyi bir 
şekilde ifade edilmiştir:

"Bu çağ, yapay liderliğe o kadar alışmıştır ki, liderlerin eğitim veya 
atama gerektirmediği, aksine koşullar gerektirdiğinde kendiliğinden 
ortaya çıktığı gerçeğini kavraması zordur. Peckham Merkezi'nin serbest 
ortamında üyelerini inceleyen gözlemci bilim insanları, bir üyenin 
belirli bir anın ihtiyaçlarını karşılamak için içgüdüsel olarak nasıl 
lider haline geldiğini ve yine içgüdüsel ancak resmi olmayan bir şekilde 
nasıl lider olarak kabul edildiğini defalarca görmüşlerdir. Bu tür 
liderler, Merkezin akışı gerektirdiği şekilde ortaya çıkıp 
kayboluyorlardı. Bilinçli olarak atanmadıkları için, amaçlarını 
tamamladıklarında bilinçli olarak devrilmiyorlardı da. Üyeler, 
liderlerine ne hizmetleri sırasında ne de sonrasında, sundukları 
hizmetler için özel bir minnettarlık göstermiyordu. Rehberlikleri 
yararlı ve istedikleri sürece onun yol göstericiliğini takip 
ediyorlardı. Yeni bir deneyim onları yeni bir maceraya çağırdığında, bu 
macera da kendi kendiliğinden liderini ortaya çıkaracaktı, veya 
özgüvenleri o kadar yükseldiğinde, herhangi bir zorunlu liderlik 
biçiminin onlar için bir kısıtlama olacağı zaman, pişmanlık duymadan 
ondan uzaklaşıyorlardı. Bu nedenle, uygun koşullarda kendi haline 
bırakılan bir toplum, kendini kendiliğinden ifade ederek kendi 
kurtuluşunu sağlar ve dayatılmış liderliğin taklit edemeyeceği bir eylem 
uyumu elde eder"

Tüm bunların tatlı mantığına aldanmayın. Bu anarşist liderlik konsepti, 
etrafınıza baktığınızda görebileceğiniz gibi, sonuçları itibarıyla 
oldukça devrimcidir; çünkü her yerde bunun tam tersi bir konseptin 
işlediğini görürsünüz: hiyerarşik, otoriter, ayrıcalıklı ve kalıcı 
liderlik. Bu iki zıt yaklaşımların iş örgütlenmesi üzerindeki etkileri 
hakkında çok az karşılaştırmalı çalışma mevcuttur. Bunlardan ikisinden 
daha sonra bahsedeceğim; bir diğeri, mimarlık ofislerinin örgütlenmesi 
hakkında olup, 1962'de İngiliz Mimarlar Enstitüsü için 'Mimar ve Ofisi' 
(The Architect and His Office) başlığıyla hazırlandı. Bu raporu 
hazırlayan ekip, tasarım sürecine yönelik, farklı çalışma yöntemleri ve 
örgütlenme biçimleri ortaya çıkaran iki farklı yaklaşım tespit etti. 
Bunlardan birini otokratik kontrol biçimleriyle karakterize edilen 
merkeziyetçi olarak kategorize ederken, diğerini ise 'fikirlerin 
serbestçe aktığı gayriresmî bir atmosfer' olarak adlandırdıkları şeyi 
destekleyen dağınık olarak adlandırdılar. Bu, mimarlar arasında çok 
canlı bir konudur. Resmi bir görevle savaş sonrası İngiliz mimarisinin 
en önemli başarısı olan okul inşaat programının sponsorluğuna yardımcı 
olan Bay W. D. Pile, bir inşaat ekibi üyesinde aradığı özellikler 
arasında şunu belirtir: 'Benim hiyerarşik olmayan iş örgütlenmesi 
dediğim şeye inanması gerekir. İş, star sistemi üzerine değil, 
repertuvar sistemi üzerine kurulmalıdır. Ekip lideri, çoğu zaman ekip 
üyesinden daha genç olabilir. Bu ancak, önceliğin en iyi fikre ait 
olduğu ve kıdemli kişiye değil de ortaklaşa kabul gördüğü zaman kabul 
edilir.

Ve en büyük mimarlarımızdan biri olan Walter Gropius, "bireyin yaratıcı 
içgüdülerini bastırmak yerine serbest bırakacak olan, insanlar arasında 
işbirliği" tekniği olarak adlandırdığı şeyi ilan eder. Böyle bir 
tekniğin özü, bir patronun otoriter yönlendirmesi yerine bireysel 
inisiyatif özgürlüğünü vurgulamak ve üyelerinin sürekli bir karşılıklı 
alışverişiyle bireysel çabaları senkronize etmektir...

"Bu bizi anarşist teorinin bir diğer köşe taşı olan endüstrinin işçiler 
tarafından kontrolü fikrine götürür. Birçok kişi, işçi kontrolünün 
çekici bir fikir olduğunu, ancak modern endüstrinin ölçeği ve 
karmaşıklığı nedeniyle gerçekleştirilemez (ve dolayısıyla uğruna 
mücadele etmeye değmez) olduğunu düşünür. Onları aksine nasıl ikna 
edebiliriz? Değişen itici güç kaynaklarının endüstrinin coğrafi 
yoğunlaşmasını nasıl modası geçmiş hale getirdiğini ve değişen üretim 
yöntemlerinin büyük sayıda insanın yoğunlaşmasını nasıl gereksiz 
kıldığını belirtmenin yanı sıra, belki de insanları büyük ölçekli 
endüstride işçi kontrolünün uygulanabilir bir önerme olduğuna ikna 
etmenin en iyi yolu, lonca sosyalistlerinin 'aşındırıcı kontrol' olarak 
adlandırdığı başarılı örneklere işaret etmektir. Bunlar, geleneksel 
endüstriyel yapı içinde işledikleri için kısmi ve etkileri sınırlı olmak 
zorundadır, ancak yine de çoğu insanın sahip olduklarını inkar ettiği 
bir örgütlenme kapasitesine işçilerin sahip olduğunu gösterirler.

Bunu, modern büyük ölçekli endüstrideki yakın tarihli iki örnekle 
açıklayayım. Bunlardan ilki, Coventry'de uygulanan 'gang sistemi'ydi ve 
sanayi ve yönetim mühendisliği profesörü Amerikalı Seymour Melman 
tarafından 'Karar Alma ve Verimlilik' (Decision-Making and Productivity) 
adlı kitabında anlatılmıştır. Melman, benzer bir ürün olan Ferguson 
traktörünün Detroit ve İngiltere'nin Coventry şehrindeki üretimini 
detaylı bir şekilde karşılaştırarak, 'üretim üzerindeki yöneticilik 
hükmüne gerçekçi alternatifler olduğunu göstermeyi' amaçlamıştır. Gang 
sisteminin işleyişine dair anlattıkları, Coventry'li bir mühendislik 
işçisi olan Reg Wright tarafından Anarchy dergisindeki iki makalede 
doğrulanmıştır.

Melman, 1956'da satılan Standard'ın traktör fabrikası için şöyle 
yazıyor: "Bu firmada, şunları aynı anda göstereceğiz: binlerce işçi, 
geleneksel anlamda neredeyse hiç denetim olmadan ve yüksek verimlilikle 
çalıştı; İngiliz sanayisindeki en yüksek ücret ödendi; yüksek kaliteli 
ürünler, yaygın olarak makineleşmiş tesislerde makul fiyatlarla 
üretildi; yönetim, işlerini alışılmadık derecede düşük maliyetlerle 
yürüttü; ayrıca, örgütlü işçiler, üretimle ilgili karar alma 
süreçlerinde önemli bir rol oynadı."

Üretim işçilerinin bakış açısından, 'gang sistemi insanları takip etmek 
yerine, malları takip etmeyi sağlar.' Melman, yöneticilik karar alma 
sistemini karakterize eden 'yırtıcı rekabeti', işçilerin karar alma 
sistemiyle karşılaştırıyor; bu sistemde 'karar alma sürecinin en 
belirgin özelliği, nihai otoritenin bizzat işçi gruplarının elinde 
olduğu ortaklaşa karar alma sürecidir.' Tanımladığı şekliyle gang 
sistemi, G. D. H. Cole'un savunduğu kolektif sözleşme sistemine çok 
benziyor. Cole, bu sistemin 'çalışan grubu ortak bir girişimde, kendi 
ortak gözetim ve kontrolleri altında birbirine bağlayacağını ve işin 
yapılma yöntemi üzerindeki dışarıdan dayatılan bir disiplinden onları 
kurtaracağını' iddia ediyordu

İkinci örneğim yine, Tavistock Enstitüsü tarafından 1950'lerin 
sonlarında yapılan, E. L. Trist'in 'Örgütsel Seçim' (Organisational 
Choice) ve P. Herbst'in 'Özerk Grup İşleyişi' (Autonomous Group 
Functioning) adlı kitaplarında rapor edilen farklı iş örgütlenmesi 
yöntemlerine ilişkin karşılaştırmalı bir çalışmadan geliyor. Önemini, bu 
kitaplardan ilkinin açılış sözlerinden anlayabiliriz: 'Bu çalışma, 
birlikte çalışmanın yeni bir yolunu geliştirmek, yapmak istedikleri 
değişikliği planlamak ve bunu pratikte test etmek için bir araya gelen 
bir madenci grubunu konu almaktadır. Sektörde 'kompozit çalışma' olarak 
bilinen bu yeni tür iş örgütlenmesi, son yıllarda Kuzey-Batı Durham 
kömür sahasındaki birçok farklı ocakta kendiliğinden ortaya çıkmıştır. 
Kökleri, geçen yüzyılda görev bölümü, statü ve ödeme farklılığı ve 
dışsal hiyerarşik kontrole dayalı iş tekniklerinin tanıtılmasıyla 
neredeyse tamamen yerini kaybetmiş olan daha eski bir geleneğe 
dayanmaktadır.' Diğer rapor, çalışmanın '40-50 üyeden oluşan oldukça 
büyük birincil iş gruplarının, yüksek verimlilikte istikrarlı bir durumu 
sürdürebilen, kendi kendini düzenleyen, kendi kendini geliştiren sosyal 
organizmalar olarak hareket etme yeteneğini' nasıl gösterdiğini 
belirtmektedir. Yazarlar, sistemi anarşist düşünceyle olan ilişkisini 
gösteren bir şekilde şöyle tanımlıyor:

"Kompozit iş örgütlenmesi, kömür madenciliğinde yer alan tüm operasyon 
döngüsünün tam sorumluluğunu grubun üstlendiği bir örgütlenme olarak 
tanımlanabilir. Grubun hiçbir üyesinin sabit bir iş rolü yoktur. Bunun 
yerine, madenciler devam eden grup görevinin gerekliliklerine bağlı 
olarak kendilerini görevlere dağıtırlar. Teknolojik ve güvenlik 
gerekliliklerinin sınırları içinde, kendi görevlerini organize etme ve 
yürütme biçimlerini geliştirme konusunda özgürdürler. Bu konuda herhangi 
bir dış otoriteye tabi değildirler, grubun içinde de biçimsel bir 
yönetsel liderlik işlevini üstlenen hiçbir üye yoktur. Geleneksel uzun 
ayak madenciliğinde kömür çıkarma görevi, her biri farklı oranda ücret 
alan farklı ekipler tarafından yürütülen dört ila sekiz ayrı iş rolüne 
bölünmüşken, kompozit grupta üyeler artık yaptıkları herhangi bir görev 
için doğrudan ödeme almazlar. Bunun yerine, kapsamlı ücret anlaşması, 
ekip tarafından üretilen ton başına kömürün müzakere edilen fiyatına 
dayanır. Elde edilen gelir, ekip üyeleri arasında eşit olarak bölünür"

Alıntıladığım eserler, verimlilik ve endüstriyel örgütlenme uzmanları 
için yazılmıştı, ancak içerdikleri dersler, işçi kontrolü fikriyle 
ilgilenen insanlar için açıktır. Otonom grupların kendilerini büyük 
ölçekte ve karmaşık görevler için örgütleyebildiği gösterilmiş olsa da, 
başarılı bir şekilde koordinasyon sağlayabilecekleri gösterilmemiştir 
itirazıyla karşılaştığımızda, bir kez daha federatif ilkeye başvururuz. 
Çok sayıda otonom endüstriyel birimin birleşip (federate) faaliyetlerini 
koordine etmesi fikrinde tuhaf hiçbir şey yoktur. Avrupa'yı 
dolaşırsanız, çeşitli işletmeler arasında özgürce varılan anlaşmalarla 
koordine edilen, merkezi bir otoritesi olmayan bir düzineden fazla 
demiryolu sisteminin -kapitalist ve komünist- hatlarından geçersiniz. 
Dünyanın herhangi bir yerine mektup gönderebilirsiniz, ancak dünya 
çapında bir posta otoritesi yoktur - farklı posta otoritelerinin 
temsilcileri sadece yaklaşık her beş yılda bir kongre düzenler.

Sanayi örgütlenmesine yönelik bu ara sıra yapılan deneylerde, suça ve 
bağımlılığa ilişkin sorunlara yeni yaklaşımlarda, eğitim ve topluluk 
örgütlenmesinde ve hastanelerin, akıl hastanelerinin, çocuk yuvalarının 
ve benzeri kurumların 'kurumsal olmaktan çıkarılmasında' birbiriyle çok 
ortak noktası olan ve örgütlenme, otorite ve hükümet hakkındaki genel 
kabul görmüş fikirlere karşı çıkan eğilimler gözlemlenmektedir. Kendi 
kendini organize eden sistemlere vurgu yapan sibernetik teorisi ve 
otomasyonun nihai sosyal etkileri hakkındaki spekülasyonlar, benzer bir 
devrimci yöne işaret etmektedir. Örneğin, Ad Hoc Üçlü Devrim 
Komitesi'nin raporu üzerine yorum yapan George ve Louise Crowley 
(Monthly Review, Kasım 1964) şunu belirtir: 'Otoritesiz işleyen bir 
toplum varsayımını, tanrısız düzenli bir evren varsayımından daha az 
mantıklı bulmuyoruz. Bu nedenle, anarşi kelimesi bizim için düzensizlik, 
kaos veya kargaşa çağrışımları taşımıyor. Meşakkatten kurtulmuş ve 
evrensel refahın rekabetçi olmayan koşullarında yaşayan insancıl 
insanlar için anarşi, basitçe toplumun uygun halidir.' Britanya'da, 
Profesör Richard Titmuss, sosyal fikirlerin önümüzdeki yarım yüzyılda 
teknik yenilikler kadar önemli olabileceğini belirtiyor. Anarşizmin 
sosyal fikirlerinin: otonom grupların, kendiliğinden oluşan düzenin, 
işçi kontrolünün ve federatif ilkenin, etrafımızda uygulamada gördüğümüz 
otoriter, hiyerarşik ve kurumsal sosyal felsefeye geçerli ve gerçekçi 
bir alternatif oluşturan tutarlı bir sosyal örgütlenme teorisi 
oluşturduğuna inanıyorum. Kropotkin, 'İnsanların, Devlet'in bürokrasi 
aracılığıyla yerine getirdiği toplumsal işlevler için yeni örgütlenme 
biçimleri bulmaya mecbur kalacağını' ilan etmiş ve 'bu yapılmadığı 
sürece hiçbir şey yapılmamış olacaktır' diye ısrar etmiştir. Sanırım bu 
yeni örgütlenme biçimlerinin ne olması gerektiğini keşfettik. Şimdi 
onları uygulamaya koymak için fırsatlar yaratmalıyız.

https://www.yeryuzupostasi.org/2025/10/14/bir-orgutlenme-kurami-olarak-anarsizm-colin-ward/
________________________________________
A - I n f o s Anartistlerce Hazirlanan, anartistlere yonelik,
anartistlerle ilgili cok-dilli haber servisi
Send news reports to A-infos-tr mailing list
A-infos-tr@ainfos.ca
Subscribe/Unsubscribe https://ainfos.ca/mailman/listinfo/a-infos-tr
Archive http://ainfos.ca/tr