A-Infos (tr) France, UCL AL #363 - Politika - Müzik Endüstrisi: Fuck Spotify (ca, de, en, fr, it, pt)[makine çevirisi]

Yıllardır müzik akış devi Spotify, sanatçılara duyduğu saygısızlık, 
iğrenç kapitalist taktikler ve milyarder CEO'sunun özel çıkarlarıyla öne 
çıkıyor. İşte Fransa'nın en çok kullanılan müzik platformundan neden 
vebadan kaçar gibi uzak durmanız gerektiğine dair bin bir nedenin kısa 
bir özeti. ==== 2009'da piyasaya sürülen Spotify, bugün müzik 
endüstrisinin bir devi. Endüstri kelimesi burada tam anlamıyla 
karşılığını buluyor: 9.000 çalışan ve yılda 15 milyar avrodan fazla 
ciro. İsveçli şirket, 15 yıl içinde müzik dinlemenin hâkim formatı 
haline gelen streaming'in yükselişinde büyük rol oynadı: Fransa'da 
nüfusun dörtte üçü artık bu yöntemi kullanıyor[1].

Bir canavarın doğuşu
Bu pazarda Spotify tarihsel olarak aslan payını aldı: 2025'te 
kullanıcıların %34'ü[2]. Yıllar önce bu oran %40'ın üzerindeydi, ancak 
son yıllarda Google (YouTube Music üzerinden) ve Amazon gibi devlerin 
sektöre girmesiyle düştü. Şirketin başında, kurucu ortak ve hâlen CEO 
olan Daniel Ek bulunuyor; 2025'te yaklaşık 9,2 milyar dolarlık kişisel 
servetiyle multi-milyarder oldu.

Bu servet elbette sihirle oluşmadı: Spotify, ücretli müzik akış 
platformları içinde sanatçılara en az ödeme yapan olarak biliniyor. Şu 
anda ortalama ödeme dinleme başına 0,003 ile 0,005 dolar arasında - 
kuruşların bile altı. Aylık milyonlarca dinlenmeye ulaşmayan sanatçılar 
için gelirler yok denecek kadar az. Bu durum defalarca sanatçılar 
tarafından eleştirildi - en azından bunu göze alabilenler tarafından. 
İşte sistemin püf noktası: ödemeler net değil çünkü her bir sanatçıyla 
bireysel olarak pazarlık ediliyor; kolektif hak yönetimi örgütlerine 
(OGC'lere) karşı açık bir neoliberal saldırı (bkz. kutu).

Spotify, sanatçıların gelirini baltalamak için başka yöntemler de buldu. 
Son yıllarda en çok konuşulan taktik: anonim ghostwriter'lar tarafından 
yaratılan sahte sanatçıların müziklerini platforma eklemek. Amaç? Telif 
sahibi olmayan parçalardan oluşan çalma listeleri hazırlamak. Örneğin 
saatlerce bir "Lo-Fi beats" listesi dinlediğinizde, Spotify'ın içine 
onlarca "hayalet" parça yerleştirmiş olması olasıdır; böylece dinlenme 
süresinden elde edilen telif geliri sanatçılara değil şirkete kalır.

Bu uygulama yıllardır söylense de yakın zamanda yeniden gündeme geldi; 
platformda bazı uydurma sanatçılar keşfedildi ve şarkılarının yapay zekâ 
ile üretildiği anlaşıldı. Maliyetleri daha da düşüren bir yöntem: bu 
araçlar dakikalar içinde albümler üretebilir[3]- tüm patronların hayali: 
işçi olmadan üretim.

Spotify'ın kârlarını maksimize etmek veya askeri dronlara yatırım 
yapmakla meşgul olmayan Daniel Ek, özel sağlık sektörüne de Neko Health 
ile yatırım yapıyor. Ne kadar şirin(!).
Magnus Höij

Hiç şaşırtıcı değil: bir başka aşırı sağ patron
Sanatçılara saygısızlığın yanı sıra CEO'nun editoryal ve finansal 
seçimleri de tepki çekiyor. 2020'de Spotify, Joe Rogan'ın podcast'i The 
Joe Rogan Experience için özel bir anlaşma yaptı. Rogan Fransa'da daha 
az tanınsa da ABD'de alt-right'ın önde gelen figürlerinden. Libertaryen, 
2024'te Trump destekçisi ve programına pek çok komplocu ve aşırı sağ 
figürü davet etti; Donald Trump ve Elon Musk bile katıldı.

Podcast marjinal olmaktan uzak: milyonlarca abonesi var ve haftada 
yaklaşık on saatlik içerik sunuyor. Spotify bu izleyici kitlesi için 
büyük ödeme yaptı: 2020'de üç yıllık anlaşmaya 200 milyon dolar. 2024'te 
ise özel olmayan yeni bir anlaşma yapıldı: 250 milyon dolar.

Haziran ayında Financial Times, Daniel Ek'in yatırım şirketi Prima 
Materia aracılığıyla Almanya merkezli Helsing şirketine 600 milyon dolar 
aktardığını açıkladı. Helsing; gözetim ve casusluk için yapay zekâ, 
ayrıca otonom askeri dronlar geliştiriyor. Distopik bir program, şüphesiz.

Liz Perry, Mood Machine, Atria/One Signal Publishers, Ocak 2025, 288 
sayfa, yalnızca İngilizce.

Bir gün gitmek, geri dönmemek
Bu tablo karşısında bazı sanatçılar platformdan ayrıldıklarını duyurmaya 
başladı: Xiu Xiu, Deerhoof, King Gizzard and the Lizard Wizard bunlardan 
bazıları. Ancak bu ayrılıklar hâlen sınırlı ve iki gruba özgü: 
Spotify'dan nispeten bağımsız yaşayabilen alternatif sahne sanatçıları 
ve platformdan vazgeçebilecek kadar ünlü olanlar.

Diğerleri için risk büyük: Spotify sadece gelir kapısı değil. Hâkim 
konumu sayesinde sanatçı popülerliğinin başlıca ölçütüne dönüştü. Konser 
salonları ve festivaller, program yapmadan önce Spotify'daki "aylık 
dinleyici" sayısına özellikle bakıyor. Bir sıfır fazla veya eksik, 
afişin tepesinde ya da dibinde yer almak anlamına gelebilir. Bu 
metrikten vazgeçmek, çoğu için ciddi bir kumar.

Kullanıcı boykotu geriye kalan en büyük koz: Spotify alternatifleri hiç 
bu kadar çok olmamıştı ve birkaç yıl önce dengesiz olan kataloglar artık 
rakiplerinden geri kalmıyor, hatta çoğu zaman daha iyi. Amazon ve 
Google'dan kaçınmak önerilir. Ve unutmayalım: sanatçılara destek olmanın 
ve "Big Tech"ten uzak durmanın en iyi yolu hâlâ müziği doğrudan satın 
almak - fiziksel ya da dijital.

N. Bartosek (UCL Alsace)

Kutu - Sanatçıların ödemelerini kim pazarlık eder?

SACEM, Fransız müzisyenlerin büyük çoğunluğunu bir araya getirir ve 
repertuarlarının kullanım ücretlerini topluca müzakere eder. Bu tür 
yapılara Kolektif Hak Yönetim Kuruluşu (OGC) denir. Yurt dışında benzer 
kuruluşlar vardır: Almanya'da GEMA, ABD'de BMI ve ASCAP gibi. TV veya 
radyoda bir şarkı çaldığında ödeme doğrudan sanatçıya değil, bu OGC'lere 
yapılır; kanallar yıllık lisans bedellerini bu kuruluşlara öder, onlar 
da izlenme oranına göre sanatçılara dağıtır.

Bu sistem kusursuz olmasa da - SACEM'in sorunları ayrıca incelenebilir - 
sanatçılara toplu pazarlık gücü sağlar. Spotify bu dengeyi bozdu: Başta 
sanatçıya doğrudan ödeme söylemi, kısa sürede OGC'lere daha düşük ücret 
dayatma aracına dönüştü. Böylece şirket her sanatçıyla bireysel pazarlık 
yaparak avantaj kazanıyor. Taylor Swift veya Adele gibi devler pazarlık 
gücüne sahip olabilir ama çoğu sanatçı için bu imkânsız. Bu yeni model, 
kolektif yapılara güvensizlik yaratıyor ve hayali bir "kendi başına 
yükselen sanatçı" ideali satıyor.

Kaynaklar:
[1]Baromètre des usages de la musique en France, CNM, Ekim 2023.
[2]Tendances audio-vidéo 2025, Arcom.
[3]Gazeteci Liz Pelly'nin çalışmaları: "The Ghosts in the Machine," 
Harpers, Ocak 2025 (İngilizce); "Spotify considère la musique davantage 
comme un outil que comme une forme d'art," Les Jours, Şubat 2025 
(Fransızca); Mood Machine kitabı.

https://www.unioncommunistelibertaire.org/?Industrie-musicale-Fuck-Spotify
________________________________________
A - I n f o s Anartistlerce Hazirlanan, anartistlere yonelik,
anartistlerle ilgili cok-dilli haber servisi
Send news reports to A-infos-tr mailing list
A-infos-tr@ainfos.ca
Subscribe/Unsubscribe https://ainfos.ca/mailman/listinfo/a-infos-tr
Archive http://ainfos.ca/tr